Οικονομάκου Φιλάνθη,
Ψυχολόγος,ψυχοθεραπεύτρια, MSc, PHd
Η “Παγκόσμια Μελέτη Υγείας και Λειτουργικότητας σε Περιόδους Μεταδοτικών Λοιμώξεων” (Μελέτη COH-FIT ) έδειξε σημαντική αύξηση του επιπέδου στρες,της μοναξιάς,και του θυμού στο 2/3 των ανθρώπων από την Ελλάδα οι οποίοι συμμετείχαν στη μελέτη, και μάλιστα αυτή η αύξηση ήταν διπλάσια σε σύγκριση με άλλες χώρες.
Η δειγματοληψία του ΕΚΠΑ στο Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας την περίοδο εξάπλωσης της πανδημίας και ειδικότερα την περίοδο της καραντίνας έδειξε ότι παρουσιάζουν αύξηση χρήσης τα αντικαταθλιπτικά σιταλοπράμη και βενλαφαξίνη, κατά 44% και το αγχολυτικό, λοραζεπάμη, κατά 66% .
Επιδημιολογικό ενδιαφέρον έχει και η σημαντική αύξηση της χρήσης κοκαΐνης, αμφεταμίνης και μεθαμφεταμίνης ,κατά 60% .
Με αυτά ως δεδομένα ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το συναίσθημα της μοναξιάς που φαίνεται ότι κυριαρχεί τη δύσκολη αυτή περίοδο.
Μοναξιά : Πως επηρεάζει τη σωματική και ψυχική μας υγεία
Η μοναξιά είναι ένα συναίσθημα που αφορά όλους μας. Το συναίσθημα αυτό ενισχύεται από τη σύγχρονη κοινωνία. Η χρήση της τεχνολογίας ως μέσο επικοινωνίας έχει επίσης συμβάλει στο να κάνει το συναίσθημα αυτό πιο έντονο και πιο σύνηθες.
Δεν συναντάμε τους φίλους και τους συγγενείς μας δια ζώσης τόσο συχνά πια. Χρησιμοποιούμε περισσότερο το κινητό μας, επιλέγουμε περισσότερο να στείλουμε ένα μήνυμα παρά να μιλήσουμε στο τηλέφωνο.
Ας σημειωθεί ότι η μοναξιά δεν είναι συνθήκη που εξαρτάται από χαρακτηριστικά όπως η εκπαίδευση, η εξυπνάδα ή το πόσο αρεστοί είμαστε. Επίσης οι άνθρωποι που νιώθουν μόνοι, δεν σημαίνει ότι περνούν λιγότερο χρόνο με άλλους.
Η μοναξιά συνδέεται με συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Όταν νιώθουμε μόνοι συχνά βιώνουμε λύπη, απογοήτευση, και απελπισία. Αυτό με τη σειρά του δημιουργεί παθητικότητα, αβουλία, έλλειψη κινήτρου για νέους στόχους ζωής.
Για να νιώσουμε καλύτερα είναι συχνή η κατανάλωση αλκοόλ, νικοτίνης και η ασιτία ή το αντίθετο η βουλιμία.
Στις φυσιολογικές αντιδράσεις του οργανισμού, η μοναξιά συχνά οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα στρες και στην παραγωγή ορμονών, όπως η κορτιζόλη, που ενισχύουν τη γήρανση και τη θνησιμότητα.
Έρευνες αποδεικνύουν τη συσχέτιση της μοναξιάς με προβλήματα σωματικής υγείας, όπως υπέρταση και παχυσαρκία. Η εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ επίσης έχει συσχετισθεί με τη μοναξιά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν η μοναξιά αποτελεί μορφή κοινωνικού πόνου ( ο πόνος του να είσαι μακριά απο την κοινωνική σου ομάδα) ο εγκέφαλος μας την επεξεργάζεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, όπως το σωματικό πόνο. Και όταν βιώνουμε πόνο δυσκολευόμαστε να εκτιμήσουμε ότι η ζωή ελχει και θετικές πλευρές.
Τείνουμε να νιώθουμε λιγότερο ασφαλείς και έτσι αδυνατούμε να χαλαρώσουμε και να μπούμε σε μια σταθερή ρουτίνα πχ ύπνου.
Όταν νιώθουμε μοναξιά σε κοινωνικές καταστάσεις υπάρχει το βίωμα ότι οι συμπεριφορές των άλλων είναι επιθετικές. Θεωρούμε ότι οι άλλοι είναι αυτοί που δεν μας καταλαβαίνουν, ζουν τη ζωή τους χωρίς εμάς,την απολαμβάνουν και σκέφτονται αρνητικά για εμάς. Μας βγαίνει έτσι μια αποφευκτική συμπεριφορά και θεωρούμε ότι δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε σε αυτές τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Παρερμηνεύουμε συχνά τις συμπεριφορές των άλλων. Κρατάμε συνήθως μια αμυντική στάση και καθώς αποστασιοποιούμαστε δεν επικοινωνούμε ειλικρινώς.
Κρύβουμε τα πραγματικά μας συναισθήματα και κυρίως τα δύσκολα ( θυμό, ντροπή, ενοχή ).
Ποιοί είναι όμως οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του συναισθήματος της μοναξιάς;
- οι πρώτες εμπειρίες ζωής
- Το γενετικό υλικό
- Ο δεσμός με τη μητέρα ή το άτομο που μας φρόντισε στη βρεφικη / παιδική ηλικία
Διορθωτικά μπορούμε να παρέμβουμε μόνο με τις σχέσεις αγάπης, φροντίδας που θα αναπτύξουμε με τους σημαντικούς Άλλους της ζωής μας. Οι δεσμοί που θα δημιουργήσουμε σε υγιείς και σταθερές σχέσεις είτε φιλικές, οικογενειακές, συντροφικές, είτε θεραπευτικές θα λειτουργήσουν επουλωτικά στο τραυματικό συναίσθημα της μοναξιάς.
