Οικονομάκου Φιλάνθη,
Ψυχολόγος,ψυχοθεραπεύτρια, MSc, PHd
Τι είναι αυτό που μας συμβαίνει άραγε; Και όχι η μάχη με τον ιό, η κοινωνική απομόνωση και ο εγκλεισμός … Το ερώτημα είναι γιαυτό που συμβαίνει μέσα μας.
Τι μας συμβαίνει ενώ παρακολουθούμε κάθε μέρα όλη αυτήν την λιτανεία του φόβου,
τι συμβαίνει μέσα μας όταν μένουμε κλεισμένοι και μας απαγορεύται να βγούμε έξω;
Αν η πανδημία έχει ένα μεγάλο υγειονομικό και ένα επακόλουθο οικονομικό κόστος,
μήπως έχει και ένα ψυχικό κόστος,που το ξεχνάμε ή έστω μιλάμε λιγότερο γιαυτό;
Άραγε τι αφήνει πίσω του,αυτός ο φόβος μέσα στον οποίο ζούμε;
Τα άτομα διακρίνονται από τον φόβο, μην νοσήσουν.
Πρόκειται για μια εσωτερική εγκατάσταση όπου το Εγώ του ατόμου δέχεται σειρά προκλητικών αισθημάτων,που όμως μπορεί να τα υποβάλλει σε μια ορισμένη διεργασία,ώστε οι αντιδράσεις του με την πάροδο του χρόνου να οδηγηθούν σε μια ρεαλιστική αντιμετώπιση της επιδημίας.
Αυτός ο φόβος διαφέρει από τον πανικό. Στον πανικό έχουμε παράλογες αντιδράσεις σε ανύπαρκτους ή διογκωμένους κινδύνους.
Ο φόβος έχει δυο τύπους:τον φόβο σήμα, που όταν τον νιώθουμε στην ουσία προειδοποιούμαστε για μια απειλή και προφυλασόμαστε έτσι από κάποιον κίνδυνο και τον αυτόματο φόβο,που η αντίδραση έρχεται αυτόματα,χωρίς απαραίτητα να περνά από την σκέψη μας.Τον δεύτερο τύπο ζούμε τώρα με την πανδημία.
Και το ερώτημα είναι πως μεταφράζεται αυτός ο φόβος;
Όταν είμαστε υπό το κράτος αυτού του φόβου πρέπει για να ελεγχθεί το βίωμα ,αυτός ο φόβος κάπου να αποδωθεί.
Έτσι λοιπόν από κάποιους χρησιμοποιείται ως ένα παρανοϊκό εργαλείο εξηγήσεως του κόσμου. Καταρρέει η ορθολογική σκέψη από σειρά ιδιότυπων παρανοϊκών κατασκευών : ποιος καταστρέφει ποιον, ποιος πάει να κυβερνήσει τον κόσμο κλπ.
Αναπτύσσεται μια τάση προς συνομωτική ερμηνεία του κόσμου.Με τις θεωρίες συνομωςίας ψάχνουμε να βρούμε αποδιοπομπαίους τράγους να τους φορτώσουμε την ευθύνη,την ενοχή.
Ο φόβος όμως έχει και μια άλλη λειτουργία, μας κάνει πιο αλληλέγγυους, πιο ορθολογικούς και πιο προσεκτικούς. Με εκδηλώσεις βοήθειας προς τον συνάνθρωπο αντιμετωπίζουμε την εσωτερική μας δυσφορία.
Το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι, όταν βρεθεί το εμβόλιο, θα εκλύψει ο φόβος μας και θα είμαστε έτοιμοι να επιστρέψουμε στην κανονικότητα μας και να χαρούμε την επόμενη μέρα;
Στη ζωή που είχαμε πριν; Μεγάλη κουβέντα …
Θα ξαναγίνουμε όπως είμασταν; Πίσω στις συνήθειές μας,στις σταθερές μας που σε μεγάλο βαθμό μας είχαν καθορίσει;
Σε κάποιους ανθρώπους αυτός ο φόβος μπορεί να γίνει ο εκλυτικός παράγοντας κάποιων άλλων αντιδράσεων, να φέρει στην επιφάνεια άλλα ψυχικά προβλήματα.
Πολλές από αυτές τις αντιδράσεις διαμορφώνονται τώρα, σχηματίζονται, δομούνται και θα τις παρακολουθήσουμε μετά το τέλος της πανδημίας.π.χ. κατάθλιψη σε έδαφος περιπεπλεγμένου πένθους που διαρκεί πολύ και σημαίνει και απόσυρση από τον κόσμο, απροθυμία της επανενσωμάτωσης στην κοινωνική πραγματικότητα με ότι αυτό συνεπάγεται.
Επίσης αναμένονται πολλές αγχώδεις διαταραχές, μετατραυματικές διαταραχές μετά από μια τέτοια συμφορά.
Τα υποχονδριακά άτομα θα δουν την υποχονδρία τους να οξύνεται. Θα διευρύνουν την υποχονδριακή τους πραγματικότητα, θα πολλαπλασιάζονται οι φόβοι καταστροφής του εαυτού τους, όσο και των αγαπημένων τους προσώπων.
Εκεί χρειάζεται η ψυχολογική υποστήριξη και η παρέμβαση της ψυχιατρικής.
Οι ψυχιατρικοί αςθενείς χρειάζονται μια ιδιαίτερη φροντίδα,πολύ περισσότερο αυτοί που νοσηλεύονται σε κλειςτές μονάδες περίθαλψης. Σε τέτοιες φάσεις παρατηρείται αποσταθεροποίηση των ψυχικών ασθενειών.
Η εμπειρία του συνεχιζόμενου θανάτου, στον καιρό της πανδημία βάζει σε μεγάλη ψυχική έκθεση εκτός των άλλων, το υγειονομικό προσωπικό,τους γιατρούς και τους νοσηλευτές. Η αντιμετώπιση των επανειλημένων θανάτων πως να εξομαλυνθεί ψυχικά; Η φροντίδα περίθαλψης τι φόβους κινητοποιεί,πόσο επιβαρύνει;
Ο υποχρεωτικός εγκλεισμός έχει στις ανθρώπινες σχέσεις πολλές επιπτώσεις.Οι ισορροπίες δοκιμάζονται. Η ενδοοικογενειακή βία και η επιθετικότητα είναι συχνή.Η επιβεβλημένη συνύπαρξη και απομόνωση φέρνει έκρηξη της επιθέτικότητας.
Ο στιγματισμός αυτών που έχουν κολλήσει τον ιό και έχουν αναρρώσει,είναι κάτι που αναμένουμε να παρατηρηθεί.
Πολλοί φοβούνται μη κολλήσουν και αποφεύγουν ανθρώπους που έχουν περάσει τον ιό, αυτό συμβαίνει και σε πολλές άλλου τύπου σοβαρές αςθένειες.Παρότι οι άνθρωποι μπορεί να έχουν επίγνωση ότι δεν κινδυνεύουν ,δεν μπορούν να υπερβούν τους φόβους τους,που προέρχονται από διαγενεολογικές ταυτίσεις άλλων καταστάσεων.
Όταν υποχωρήσει η κατάσταση αυτή έκτακτης ανάγκης, θα έχουμε πολλά να μελετήσουμε στο τι άφησε πίσω της αυτή η εμπειρία …
Η κοινωνιολογική θέαση αυτού που μας συμβαίνει δεν περιγράφει το εσωτερικό δράμα του κάθε ανθρώπου,που είναι ιδιαίτερο και μοναδικό.
Το βέβαιο είναι ότι η ζωή συνεχίζεται και εμείς καλούμαστε με αισιοδοξία να συνεχίσουμε … Ίσως λοιπόν θα πρέπει να δούμε αυτήν την επιδημία και σαν ευκαιρία για αναστοχασμό, διευθέτηση εσωτερικών μας φόβων και επαναπροσδιορισμό του νοήματος της ζωής μας και των σχέσεων μας με τον Άλλον.
