Οικονομάκου Φιλάνθη,
Kλινική Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια, MSc, PHd
Η ανάπτυξη μιας παιδικής ψυχοσωματικής ασθένειας, υπό το πρίσμα της οικογενειακής ψυχοθεραπείας, έχει τρεις γενεσιουργούς παράγοντες:
- τον τύπο της λειτουργίας και οργάνωσης της οικογένειας
- την εμπλοκή του παιδιού στη σύγκρουση ων γονέων
- την ιδιοσυγκρασία και το βαθμό ευπάθειας του παιδικού οργανισμού
Στην ψυχοθεραπευτική εργασία με την ψυχοσωματική οικογένεια ένα πρώτο χαρακτηριστικό της λειτουργίας και οργάνωσής της είναι τα συγκεχυμένα όρια μεταξύ των μελών της. Οι σκέψεις, οι σχέσεις και τα συναισθήματα του ενός μέλους της επιδρούν υπέρμετρα στο άλλο. Τα συναισθήματα του ενός εισβάλλουν στη σκέψη του άλλου. Είναι σαν συγκοινωνούντα δοχεία και έχει ως άμεσο αποτέλεσμα τη σύγχυση ρόλων. Η απαρτίωση και η ανεξαρτησία του κάθε μέλους δυσλειτουργούν στον οικογενειακό αστερισμό.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ψυχοσωματικής οικογένειας είναι η παγιδευτική εντολή που εμποδίζει και αυτή την ανεξαρτησία των μελών. Τα μέλη είναι υπερβολικά συνδεδεμένα και οι αντιδράσεις τους είναι δραματικές, υπερβολικές.
Επιπρόσθετα παρατηρείται υπερπροστατευτικότητα που τείνει να καλύψει την όποια ανάγκη του μέλους πριν αυτή καν εμφανιστεί. Οι γονείς προλαβαίνουν το παιδί, χωρίς να αφήσουν περιθώρια να εκφράσει την επιθυμία του. Θα το ταΐσουν πριν νιώσει το αίσθημα πείνας ή πριν το ίδιο ζητήσει να φάει.
Η ακαμψία επίσης παρουσιάζεται ως χαρακτηριστικό οργάνωσης και λειτουργίας της ψυχοσωματικής οικογένειας και η οποία δηλώνεται ως η απουσία κινήτρου ή επιθυμίας για αλλαγή.
Τελευταίο χαρακτηριστικό αποτελεί η αδυναμία επίλυσης συγκρούσεων, είτε ως αποφυγή οποιασδήποτε σύγκρουσης και συνειδητής προσπάθειας να μην εμφανιστεί καν ή αν εμφανιστεί τότε έχουμε την άρνηση αυτής. Σε περιπτώσεις αντιπαράθεσης, τα προβλήματα δεν οδηγούνται σε λύση, γιατί δε γίνεται ουσιαστική διαπραγμάτευση, μιας και ο ψυχισμός του κάθε μέλους τα επεξεργάζεται με έναν ανώριμο τρόπο και συχνά παθολογικό.
Εδώ λοιπόν εμφανίζεται το ψυχοσωματικά άρρωστο παιδί, που με την ασθένεια του θα βοηθήσει στην αποφυγή των συγκρούσεων από την οικογένειά του. Η ασθένεια του θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον της οικογένειας και θα αποτελέσει τη “συνδετική κόλλα” αυτής. Το ίδιο το σύστημα της οικογένειας θα τροφοδοτεί τη ” συμπτωματική” συμπεριφορά, για να διατηρήσει την ομοιόσταση του και να μη διαλυθεί. Και εδώ βρίσκεται ο φαύλος κύκλος. Η οικογένεια υποφέρει με τη συμπτωματολογία του παιδιού αλλά και δε μπορεί χωρίς αυτήν. Η ανάμειξη του παιδιού στη γονεϊκή σύγκρουση είναι εμφανής.
Μέσω της οικογενειακής ψυχοθεραπείας καλείται το όλο σύστημα της οικογένειας σε μία επανατοποθέτηση, προσφέρεται η ευκαιρία να επιλυθούν οι καταπιεσμένες συγκρούσεις του ζευγαριού και να επεγκλωβιστεί ο ασθενής – παιδί από τη συμπτωματολογία.
